سریعترین راه تشخیص ایدز از چند دهه پیش که ویروس ایدز کشف شد، گزینه‌های درمانی و راهکارهای آزمایشی مربوط با آن، با روند روبه‌پیشرفتی همراه هستند.
اولین گام در درمان این بیماری، انجام آزمایش‌های قابل اعتماد است.
با این حال بیشتر آزمایش‌های مربوط به تشخیص این بیماری زمان‌بر هستند و قادر نیستند در همان ابتدا این عفونت را آشکار کنند.
محققان شورای ملی تحقیقات اسپانیا (CSIC) موفق به ساخت بیوسنسوری شده‌اند که این روند را تغییر داده است.
این تراشه‌ی سیلیکونی می‌تواند ویروس HIV را در روز‌های اول ابتلا به بیماری تشخیص دهد و سریع‌تر از آزمایش‌های قبلی عمل کند.
برای تشخیص یک عفونت ویروسی مانند اچ‌آی‌وی، آزمایش نیاز به این دارد که ویروس یا آنتی‌بادی جنگنده با آن را در بدن فرد پیدا کند.
سریعترین راه تشخیص ایدز با تراشه جدید
از آنجا که آنتی‌بادی به طور خاص برای غلبه بر هدفی با ساختار تک‌مولکولی (آنتی‌ژن) تولید شده است، می‌تواند به‌طور مؤثر شناسایی شود.
مشکل اینجا است که واکنش سیستم ایمنی در مقابل ویروس، زمان زیادی نیاز دارد تا به سطح قابل تشخیص برسد.
اخیرا بحث روش‌های تشخیصی سریع HIV و استفاده از آن به‌وسیله بخش‌های تجاری بسیار پررنگ شده و تبلیغاتی گسترده در داروخانه‌ها و در سطح شهرها مبنی بر استفاده از این تست برای تشخیص فوری ایدز انجام گرفته است و مراكز درمانی و حتی جمعیت عمومی را به استفاده از كیت‌های تشخیص سریع تشویق می‌كنند
ولی آیا موضوع سریعترین راه تشخیص ایدز به همین سادگی است؟
در حالی که جستجوی خود ویروس (از طریق آنتی‌ژنی که بدن به آن واکنش نشان می‌دهد یا RNA ویروس) می‌تواند سریع‌تر انجام شود؛ اما این روش‌ها طولانی و گران قیمت هستند به‌طور کلی، سریعترین زمان با روش‌های فعلی برای تشخیص ایدز، یک ماه پس از ابتلا به عفونت است.
اینجا است که تراشه‌ی جدید CSIC از راه می‌رسد.
در راهکار جدید، از نانوذرات طلا برای هدف‌گیری آنتی‌ژن‌های ویروسی که به نام p24 شناخته شده‌اند، استفاده می‌شود.
p24 یکی از اجزای اصلی دهنده‌ی کپسید (پوشش پروتئینی اطراف ویروس) است. بیش از ۲۰۰۰ نوع p24 در مورد ویروس‌های HIV شناخته شده است که همین موضوع تشخیص آنها را ساده‌تر می‌کند.
p24 همان پروتئینی است که در نسل چهارم آزمایش‌های مربوط به ایدز تشخیص داده شد؛ اما این ماده تا چند هفته پس از شیوع عفونت خود را نشان نمی‌دهد. تراشه‌ی CSIC می‌تواند ذرات ویروس را در کمتر از ۷ روز تشخیص دهد.
در این شرایط، غلظت عفونت ۱۰۰ هزار برابر کمتر از حالت‌های قبل است.
ضمن اینکه این روش بسیار سریع‌تر است؛ به‌طوری که این تست می‌تواند نتایج را در ۴۵ دقیقه ارائه دهد.
تشخیص زودهنگام کمک می‌کند که مرگ و میر ناشی از این بیماری هم کمتر شود.
درمان به‌موقع HIV باعث می‌شود مبتلایان به این بیماری با مصرف این دارو روندی رو به بهبود طی کنند.
در حال حاضر این امیدواری وجود دارد که روش تشخیص CSIC بتواند ظرف پنج سال آینده، مورد تأیید سازمان FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) قرار بگیرد.
بخشی از این فرایند شامل آزمایش روی نمونه‌های بالینی بیماران واقعی است.
این گروه امیدوار است این تراشه در مقیاس جهانی مورد استفاده قرار گیرد و زودتر از گذشته عفونت HIV را تشخیص دهد.
در كشور ما نیز امكانات درمانی مناسبی برای بیماران فراهم شده و افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی می‌توانند تحت درمان‌های لازم قرار گیرند.
پس كافی است كسانی كه سابقه رفتارهای پرخطری مثل روابط جنسی محافظت نشده یا تزریق مواد مخدر با سوزن و سرنگ مشترك دارند، آزمایش دهند تا در صورت ابتلا به ایدز، بیماری‌شان تشخیص قطعی داده شود.
تعداد واقعی مبتلایان به ایدز در كشور حدود ۱۰۰ هزار نفر است ولی فقط حدود ۲۵ هزار نفر از آنها شناسایی شده‌اند. پس آزمایش، یكی از اركان اصلی برنامه كشوری كنترل عفونت HIV است و باعث شناسایی سایر مبتلایان می‌شود.
سریعترین راه تشخیص ایدز با کیت تست
درست است كه انجام تست تشخیصی سریع HIV از سایر روش‌هایی كه معمولا در آزمایشگاه‌ها برای تشخیص به‌كار می‌روند، آسان‌تر است و می‌تواند در كمتر از ۳۰ دقیقه وضعیت فرد را از نظر ابتلا یا عدم ابتلا به HIV نشان دهد
اما آیا آسان و سریع بودن این روش به آن معناست كه هركسی، با هر سطح آگاهی و تحصیلی و با استفاده از هر نوع تست موجود در بازار می‌تواند برای اثبات سلامت خود از تستهای تشخیصی سریع HIV استفاده كند؟
قطعا پاسخ منفی است و وزارت بهداشت تست تشخیصی سریع HIV را برای استفاده‌های شخصی و حتی عمومی در جامعه توصیه نمی‌كند زیرا نتیجه آزمایش HIV به كیفیت تستهای تشخیص سریع مورد استفاده بستگی دارد.
باید از تست‌هایی استفاده شود كه تاییدیه سازمان جهانی بهداشت و تاییدیه آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت كشورمان را داشته باشند.
متاسفانه تستهای موجود در بازار كه ساخت كشورهای مختلف هستند و قیمت‌های متفاوتی دارند، به هیچ‌وجه مورد تایید وزارت بهداشت نیستند.
یكی از نكته‌های ضروری قبل از انجام آزمایش تشخیصی اچ‌آی‌وی چه با تستهای انجام شده در آزمایشگاه و سریعترین راه تشخیص ایدز ، انجام مشاوره قبل از آزمایش است.
مشاوره باید به‌وسیله مشاورانی انجام شود كه آموزش‌های لازم را در این زمینه دیده‌اند و اطلاعات علمی دارند.
فقط و فقط با مشاوره پزشك یا مشاور می‌توانند با توجه به زمان آخرین رفتار پرخطر فرد، «دوره پنجره» در بیماری ایدز را تعیین كنند. دوره پنجره (Window Period) مرحله‌ای است كه در آن با وجود ابتلای فرد به ویروس اچ‌آی‌وی، نتیجه آزمایش منفی گزارش می‌شود و در صورت تداوم رفتارهای پرخطر، امكان انتقال بیماری به دیگران وجود دارد.
فقط با مشاوره می‌توان در مورد قطعی بودن نتیجه آزمایش یا ضرورت تكرار آن تصمیم‌گیری كرد. یكی دیگر از مزایای مشاوره، به دست آوردن آگاهی در مورد راه‌های انتقال و پیشگیری از بیماری ایدز است.
به همین دلایل مشاوره قبل از تستهای تشخیصی سریع HIV بسیار ضروری است.
برنامه كشوری كنترل HIV نیز بر مشاوره قبل از انجام آزمایش تاكید دارد. در واقع برای تشخیص این بیماری، مشاوره و آزمایش لازم و ملزوم هستند و متاسفانه با استفاده از تستهای تشخیصی سریع HIV به عنوان سریعترین راه تشخیص ایدز هیچ مشاوره‌ای با افراد انجام نمی‌شود.
از طرفی باید قبل از استفاده از تست تشخیصی سریع HIV، در خصوص چگونگی استفاده و تفسیر صحیح نتیجه آزمایش، آموزش‌های لازم را دید.
خواندن و تفسیر نتایج حتی برای افراد آموزش دیده نیز ساده نیست و افراد مختلف، ممكن است تفسیرهای متفاوتی از نتیجه یك آزمایش داشته باشند.
همان‌طور كه منفی بودن نتیجه تست تشخیصی سریع HIV، به معنی سالم بودن فرد نیست، نتیجه مثبت نیز الزاما به معنی بیماربودن نیست و لازم است نتیجه مثبت با تستهای آزمایشگاهی «الیزا» و «وسترن بلات» تایید شود تا بتوان ابتلای فرد به اچ‌آی‌وی را تایید كرد.
از این‌رو در نظام سلامت كشوری، تست تشخیصی سریع اچ‌آی‌وی به تنهایی به هیچ‌وجه برای تشخیص ایدز توصیه نمی‌شود.
همه كسانی كه به كسب اطلاعات یا انجام آزمایش اچ‌آی‌وی نیاز دارند، باید به مراكز مشاوره بیماری‌های رفتاری وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی مراجعه كنند.
