نیدل استیک واژه ای است که در گفتار پزشکی نیدلاستیک شدن نامیده میشود یا زخم سر سوزن٬ در بین کارکنان جامعه پزشکی و سلامت و نیز سازمانهای بیمهگر٬ به هرنوع سوراخ شدن پوست توسط سوزن یا شئ نوک تیز به صورت تصادفی و در هنگام مداخلات پزشکی یا پرستاری گفته میشود. زخم سر سوزن توسط یک سرنگ نو و استریل بهخودی خود هیچ خطری را بدنبال ندارد.
بزرگترین نگرانی زمانی بروز میکند که سوراخ شدن پوست توسط یک سرنگ استفادهشده و آلوده به خون بیمار باشد که در این میان بیشترین خطر برای ابتلا به ویروس هپاتیت بی(HBV)٬ هپاتیت سی(HCV) و اچآیوی(HIV یاایدز) منجر به نگرانی خواهد شد.
ازاین بین میزان آلودگی با ویروس هپاتیت بی با بیشترین احتمال (حدود ۳۰ درصد) و ویروس ایدز با کمترین احتمال (حدود ۰/۸ درصد) قرار دارد و ویروس هپاتیت سی بااحتمال متوسط آلودگی (بین ۳ تا ۵ درصد) مابین این دو قرار میگیرد
کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی در اولین خط مراقبتهای پزشکی در جامعه قرار دارند و لذا درخطر بالایی از تماس و مواجهه با بیمارانی هستند که ممکن است دارای عفونتهای بدون علامت، بیماریهای علامتی شناخته شده یا تشخیص داده نشده، عفونت با مقاومت آنتیبیوتیکی ( استافیلوکوك طلائی مقاوم به متی سیلین ۲(MRSA)) و انتروکوك مقاوم به وانکومایسین۳(VRE ،)بیماریهای عفونی بازپدید و نوپدید با احتمال ایجاد همه گیری، اپیدمی و حتی پاندمی هستند.
نیدل استیک چه اهمیتی دارد ؟
این نکته اهمیت بیشتری پیدا میکند وقتی می بینیم که این کارکنان از یکسو با جامعه و از سوی دیگر با مراکز درمانی و بیمارستانها در تماس هستند و این ارتباط می تواند منجر به انتقال بیماریها از جامعه به مراکز درمانی و یا انتقال عامل مسری و مقاوم بیمارستانی به جامعه شود.
این زنجیره انتقال حتی زمانی که این کارکنان بعد از یک یا چند نوبتکاری به آغوش خانواده خود بازمیگردند، و میتواند در انتشار بیماری موثر باشد و لذا این کارکنان در مقایسه با کارکنان بیمارستانی از این نظر که استعداد و قابلیت آلوده شدن به عوامل مسری را هم در بیمارستان و هم در جامعه دارند، منحصر به فرد هستند
عضو کمیته کشوری اچ آی وی و ایدز ضمن هشدار نسبت به بیماری “نیدل استیک”، گفت: این بیماری میتواند به عوارض جبران ناپذیری همچون ایدز، هپاتیت B، هپاتیت C یا سایر بیماریهای عفونی منتهی شود و فرد مراقبت دهنده را تا آخر عمر با مشکلاتی مواجه کند.
نیدل استیک شدن بدون خونروزی
عضو کمیته کشوری اچ آی وی و ایدز ضمن هشدار نسبت به بیماری “نیدل استیک”، گفت: این بیماری میتواند به عوارض جبران ناپذیری همچون ایدز، هپاتیت B، هپاتیت C یا سایر بیماریهای عفونی منتهی شود و فرد مراقبت دهنده را تا آخر عمر با مشکلاتی مواجه کند.
دکتر مسعود مردانی در گفتوگو با خبرنگار سرویس «سلامت» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، افزود: یکی از مخاطرات جدی که پرسنل پزشکی و پرستاری را در زمان ارائه خدمات درمانی تهدید میکند، فرو رفتن سوزن آغشته به خون یا ترشحات خونی بیماران در دست پزشک یا پرستار است.
این عارضه که اصطلاحا به آن «نیدل استیک» شدن گفته میشود ممکن است به عوارض جبران ناپذیری همچون ایدز، هپاتیت B، هپاتیت C یا سایر بیماریهای عفونی منتهی شود و فرد مراقبتدهنده را تا آخر عمر با مشکلاتی مواجه کند.
وی با اشاره به اینکه پرستاران و به ویژه پرستاران جوان و یا پزشکانی که دوره انترنی را طی میکنند بیشتر در معرض این گونه آسیبها قرار دارند، اظهار کرد: شیوع این عارضه با عوامل مختلکننده تمرکز شامل شلوغی، حجم کاری، شیفت کاری، حواسپرتی، عجله کردن، خستگی و ناکافی بودن آموزش و کم تجربگی ارتباط مستقیم دارد.
این متخصص بیماریهای عفونی ادامه داد: به قول قدیمیها حادثه خبر نمیکند و باید در مقابل آن از اصول ایمنسازی و پیشگیری بهره گرفت و در این میان مهمترین راهکار در تامین سلامت پرستاران، تقویت برنامههای آموزشی، استفاده از ابزارهای ایمن (دستکش، ماسک، عینک متناسب با وضعیت بیمار و سوزنهای ایمن) و توجه به رعایت ضوابط پیشگیری بعد از تماس است.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: سوزنهای ایمن علاوه بر اینکه ذاتا یکبار مصرف هستند، به محض استفاده سر سوزن به صورت خودکار و فشاری در یک لایه محافظ پلاستکی قرار میگیرد و به این صورت هم سلامت و ایمنی پرستار و کادر درمانی تامین میشود و هم ضریب ایمنی کارگران خدماتی حمل زباله بیمارستانی افزایش پیدا میکند.
نیدل استیک ایدز
وی اضافه کرد: در صورت وقوع “نیدل استیک” حفظ خونسردی، شستن با آب و صابون، نگهداری نمونه خون بیمار جهت مشخص شدن وضعیت منبع آلودهکننده، مراجعه به پزشک مسئول کنترل عفونی بیمارستان و وضعیت سابقه واکسیناسیون افراد مواجهه با نیدل استیک میتواند در کاهش احتمال ابتلا به بیماریهای عفونی حاد بسیار موثر باشد.
این عضو کمیته کشوری اچ آی وی و ایدز با تاکید بر اینکه در رابطه با کنترل آسیبهای ناشی از Needle Stick، عملکرد وزارت بهداشت در خصوص تقویت دورههای آموزشی، در دسترس قرار دادن اقلام ایمن و برنامههای واکسیناسیون کادر درمانی حائز اهمیت است، تصریح کرد: یکی از دلایل شیوع هپاتیت C در سالهای قبل در کشور آذربایجان، عدم توجه به موضوع «نیدل استیک» بوده است.
گفتنی است، نیدل استیک شدن به مفهوم آسیب نفوذی جلدی ناشی از وسایل نوک تیز پزشکی آلوده به خون و یا ترشحات بدن بیماران بوده و بزرگترین عامل تهدید کننده کارکنان شاغل در بخش درمانی است.
این حادثه ممکن است در مراحل مختلف مراقبتهای درمانی اعم از تزریق داروهای عضلانی یا وریدی، گذاشتن درپوش برای سر سوزن، گذاشتن در ظرف مخصوص اشیای نوک تیز و یا لغزیدن سوزن یا چاقوهای جراحی یا سایر ابزارهای تیز در پوست جراحان ایجاد شود که زخم چاقوهای جراحی به مراقبت بیشتری نسبت به نیدل استیک نیاز دارد.
معمولاً زخم نیدل استیک به صورت خونریزی خفیف قابل دیدن است اما در واقع خطر عفونت ویروسی است که باقی می ماند.